Skyttuspjallið

Ég tók þessa grein af vef Skotvís og langar að deila henni með ykkur.
GREININ BIRTIST Í MORGUNBLAÐINU LAUGARDAGINN 19. MAÍ (Arne Sólmundsson, varaformaður SKOTVÍS)

Málefni veiðistjórnunar á Íslandi eru ofarlega á baugi, ekki síst vegna þess hvernig staðið er að ákvörðunum um nýtingu á villtum stofnum og hvernig heildarmynd stjórnvalda af málaflokknum virðist vera að gliðna. Skotveiðifélag Íslands (SKOTVÍS) hefur áhyggjur af þessarri framvindu. Það er uppgjafartónn í ráðuneytinu og stefnuleysi ríkir í málefnum veiðistjórnunar. Boð og bönn koma á færibandi frá Umhverfisráðuneytinu sem vinnur í „tilgátuumhverfi” og er tíðrætt um að „náttúran skuli njóta vafans". Skortur er á vöktun og rannsóknum og því er jafnan gripið til nauðhemlunar á forsendum sem byggjast á takmarkaðri þekkingu. SKOTVÍS telur því löngu tímabært að endurskoða núverandi verklag ráðuneytisins og finna lausnir með þátttöku almennings, lausnir sem skila árangri.

Á ársþingi Umhverfisstofnunar þann 30. mars, flutti forstjóri Umhverfisstofnunar Hollands, Maarten Hajer, áhugavert erindi um umhverfisupplýsingar og sjálfbæra framtíð. Maarten lýsti þar framtíðarsýn sem byggir á tveimur megin forsendum:

A: Ríki, sveitarfélög og stofnanir þeirra búa og munu búa við viðvarandi fjárskort og því ekki hægt að búast við miklu meiru þaðan.

Árið 2010 var gefin út skýrsla á vegum nefndar um „Þekkingarsetur“ á Íslandi. Samkvæmt skýrslunni störfuðu hér á landi um 200 þekkingarsetur af ýmsu toga sem fjármögnuð eru með opinberu fé. Þessi fjöldi ætti að gefa vísbendingu um sterka innviði þekkingarsamfélagsins, en án súrefnis í formi þekkingar og fjármagns, þá nýtast þessir innviðir ekki nægilega vel.

B: Stjórnvöld og stjórnsýslan þarf að horfast í augu við þá staðreynd að almenningur er mun upplýstari um sértæk málefni en áður þegar þingmenn, ráðherrar og opinberar stofnanir höfðu í krafti einokunar á upplýsingum vald sem gerði þeim mögulegt að deila og drottna.

Upplýsingalög, betra aðgengi að gögnum og upplýsingum auk opnari stjórnsýslu hefur vegið að þessum „stöðugleika” sem ofangreindir aðilar hafa búið við og hafa óneitanlega mótað núverandi starfsvenjur. Forsendur og rökstuðningur Maarten Hajer leiddi til þeirrar niðurstöðu að þátttaka almennings og hvatinn til þátttöku séu forsendur árangurs. Almenningur lætur sig hluti varða og stjórnvöld hljóta að hafa orðið vör við aukna gagnrýni sem verður að beina í réttan farveg.

Í meginniðurstöðum skýrslunnar sem nefnd var hér að ofan segir meðal annars: "Samstarf og samskipti eru lykillinn að því að umbreyta rannsóknum...í raunverulegar samfélagsumbætur og aukna velferð. Samskipti og samstarf eru þannig jafn mikilvæg og fjárfestingar í rannsóknum.... Forsenda [skilvirkni] í þekkingarsamfélagi nútímans er flæði þekkingar..."

Af þessu leiðir óhjákvæmilega að gera þarf ráð fyrir auknu framlagi almennings í nýju fyrirkomulagi. Ekki bara til að nýta fjármuni sem best, heldur líka til að miðla þekkingu á báða bóga og skapa sátt um niðurstöður. Náttúruvernd og veiðar eru ekki andstæðir pólar, þvert á móti, þá geta veiðimenn og veiðar haft mikið fram að færa til bættrar veiðistjórnunar og náttúruverndar. En til að svo verði, þurfa stjórnvöld, fræðimenn og veiðimenn að brjótast út úr núverandi (hugar)fari og nálgast viðfangsefnið með öðrum hætti. Veiðimenn hafa lagt lóð á vogarskálarnar til að varpa ljósi á flókin lögmál náttúrunnar. Nefna má veiðiskýrslur og einnig er í mörgum tilfellum leitað beint til veiðimanna um öflun frekari gagna. Til dæmis við talningar sem opinberar stofnanirnar hafa ekki bolmagn til að sinna. Veiðimenn hafa tekið þessum erindum vel og skilað af sér gögnum á forsendum þessara stofnanna. Vandinn er hinsvegar sá, að hin mikla þekking tæplega 13.000 veiðikortshafa sem hafa heimild til veiða í íslenskri náttúru, er útilokuð frá umræðu um veiðistjórnun og þátt hennar í náttúruvernd.

Hættan er sú að fræðimenn og að lokum ráðamenn, dragi óvarlegar ályktanir sem byggjast á takmörkuðum gögnum, takmarkaðri þekkingu og ofureinfaldi síðan lausnirnar, í stað þess að nýta veiðimenn og skipulögð samtök þeirra til þess að virkja almenning við þekkingaröflun og með samvinnu að ná sátt um aðgerðir.

Góð samvinna getur haft ýmislegt jákvætt fram að færa. Með henni verður til vettvangur til þess að skipuleggja rannsóknir með mun árangursríkari hætti. Ekki einungis á forsendum fræðimanna, heldur einnig veiðimanna sem verja meiri tíma í „feltinu” en margur fræðimaðurinn hefur tök á sökum fjárskorts. Þá verður einnig til vettvangur þar sem upplýsingum og þekkingu er miðlað milliliðalaust á báða bóga, sem gefur tilefni til uppbyggilegri umræðna en verið hefur til þessa. Þá má nefna að góð samvinna eykur skilning á viðfangsefninu og menn ná samstöðu um nauðsynlegar og skynsamlegar aðgerðir.

Lykilaðriði í þessarri umræðu er hvernig staðið er að uppbyggingu þekkingar og miðlun hennar og mun SKOTVÍS kynna hugmyndir félagsins á ráðstefnu í haust um veiðistjórnun, sem haldin er í samstarfi við veiðistjórnunarsvið Umhverfisstofnunar. Að lokum þetta: Sömu lögmál gilda um þekkingu og fjármagn, ef hún er ekki á hreyfingu, verður engin ávöxtun.

Flott grein. Ég væri til í að sjá þessa 13.000 veiðimenn í Skotvís til að við höfum þann slagkraft sem okkur ber en það er það sem okkur skortir mest, að standa saman í einni heild og vera virkilegt þrýstafl á stjórnvöld.

Þetta er góð grein og ef allir mundu vinna eftir þssum hugmyndum væri staðan önnur en hún er í dag.
Það er að mörgu leiti eðlilegt að þeir séu ekki allir í Skotvís þessir 13000 veiðimenn.
Skotvís hafa verið að mörgu leiti umdeild samtök fram undir þetta.
Í upphafi var Skotvís aðallega að vinna að ,,réttindamálum" skotveiðimanna en skaut oftsinnis yfir markið og í eigin fætur í þeirri vinnu þegar þeir voru að láta sækja landeigendur víða um land til saka fyrir að banna veiðimönnum veiðar í löndum sínum án leyfis, með allskonar gífuryrðum og yfirgangi.
Með því skutu þeir langt yfir markið og sig í eigin fætur í leiðinni, vegna þess að með þessu sköpuðu þeir mikla tortryggni milli veiðimanna úr þéttbýlinu og landeiganda og umráðamanna veiðilendna, tortryggni sem ekki sér fyrir endann á, enn í dag.
Skotvis hefði miklu frekar átt að bera klæði á vopnin, frekar en efna til óvinafunda um þessi mál og til dæmis hvetja veiðimenn til að spyrja einfaldlega um leyfi til að veiða í löndum manna, freka en hvetja til veiða án leyfis og láta reyna á það eftir á fyrir dómstólum.
Oft og á tíðum stóð ekkert á því hjá landeigendum að leyfa veiðar ef bara hefði verið spurt en þeir vildu ekki láta vaða neitt yfir sín lönd í leyfisleysi og víst er að þeim blöskraði þegar Skotvís tók undir með meintum lögbrjótum, frekar en hvetja veiðimenn til að biðja um leyfi.
Það er til marks um tíðarandann á þessum tíma að þá setti Skotvís á stofn sjóð til að hlaupa undir bagga með veiðimönnum sem efndu til málareksturs vegna þessa arna.
Síðan í dag vill enginn innan Skotvís kannast við þennan sjóð, kannski hafa þeir séð að sér og sjá nú að þetta var röng stefna, það er nú samt óþarfi að afneyta þessu.
Vegna þessa hef ég til dæmis aldrei gengið í Skotvís og ég veit um marga fleiri málsmetandi veiðimenn sem eins er ástatt um en væru fengur fyrir Skotvís að hafa innan sinna raða í dag.