Framkvæmd verklegra skotprófa fyrir hreindýraveiðimenn

[maggragg]

Á síðastliðnu ári var samþykkt breyting á lögum nr. 64/1994 um vernd, friðun og veiðar á villtum fuglum og villtum spendýrum sem gerir veiðimönnum og leiðsögumönnum skilt að standast verklegt skotpróf áður en haldið er til hreindýraveiða. Með þessari breytingu á lögunum eru kröfurnar til íslenskra hreindýraveiðimanna orðnar sambærilegar og í flestum nágrannalöndum okkar. Eitt helsta markmið skotprófs er að tryggja eins og kostur er að hreindýr séu felld á mannúðlegan hátt. Reynslan af skotprófum í nágrannalöndum okkar sýnir að veiðimenn mæta almennt vel undirbúnir til veiða og að hlutfall feilskota lækkar í takt við góðan undirbúning.
Reglugerðin sem fylgir áðurnefndri lagabreytingu er þegar þetta er skrifað enn í smíðum. Í henni koma fram þau atriði sem varða nánari útfærslu prófsins og því ekki hægt að útiloka að þær hugmyndir sem unnið er út frá í dag breytist lítillega. Þær upplýsingar sem hér fara á eftir þurfa því að skoðast í því ljósi.

Framkvæmd prófsins
Í stuttu máli er unnið út frá þeim hugmyndum að skotprófið felist í því að skjóta 5 skotum á skotmark í 100 m fjarlægð sem Umhverfisstofnun hefur útbúið. Öll skotin fimm eiga að snerta, eða vera innan hrings sem er 18 sm í þvermál. Hægt er að mæla hittnina þar sem notast er við sambærilegar skotskífur og notaðar eru í íþróttaskotfimi. Nota þarf þann riffil sem ætlunin er að halda til veiða með og sömuleiðis má eingöngu þreyta prófið með skotfærum sem ætluð eru til veiða. Ekki er leyfilegt að nota heilar kúlur sem ætlaðar eru til markskotfimi.

Leyfðar skotstellingar og hjálpartæki
Gert er ráð fyrir að veiðimanni sé heimilt að skjóta úr þeirri skotstellingu sem hann kýs. Ekki er leyfilegt að skjóta frá borði, né sitjandi í stól og ekki með því að leggja riffilinn og afturskefti hans við fast undirlag. Hinsvegar er heimilt að nota þau hjálpartæki sem þykir eðlilegt að hafa meðferðis á veiðum. Það er því heimilt að nota tvífætur, bakpoka, göngustafi eða trjágreinar svo eitthvað sé nefnt. Afturskefti riffils má þó aldrei snerta annað en skyttuna. Algengt er að veiðimenn skjóti liggjandi með riffil sem er með tvífót á veiðum og því er eðlilegt að menn fái að nota sömu aðferð í prófinu.
Prófið tekur ekki eingöngu til hæfni skyttunnar og öryggisatriða heldur er prófinu einnig ætlað að reyna á riffilinn sjálfan með veiðiskotfærum. Óheimilt er að halda til veiða með annan riffil en þann sem prófið er tekið á og veiðimaðurinn þarf að framvísa vottorði um að hafa staðist skotprófið sé þess óskað. Sjálfsagt er hinsvegar að skipta um skotfæri eða kúlugerðir svo framarlega sem notuð eru skotfæri sem leyfilegt er að nota á hreindýraveiðum. Á vottorðinu koma fram upplýsingar um riffilinn sem notaður var í prófinu.

Skotfélög víða um land sjá um framkvæmd
Skotprófið tekur ennfremur til öryggisatriða í meðferð skotvopna og er tekið undir handleiðslu prófdómara sem Umhverfisstofnun hefur samþykkt. Umhverfisstofnun semur sömuleiðis verklagsreglur fyrir prófdómara. Gert er ráð fyrir að flest skotfélög sem búa yfir viðurkenndu skotsvæði komi til með að hafa prófdómara á sínum vegum og bjóði upp á skotpróf. Þau tilnefna sömuleiðis prófdómara. Nákvæmar verklagsreglur skotprófanna verða birtar á heimasíðu Umhverfisstofnunar strax og þær liggja fyrir.
Prófdómarar skotfélaganna koma til með að sjá um framkvæmd prófsins sem verður staðlað til þess að tryggja að framkvæmdin sé sambærileg óháð því hvar prófið er tekið. Standist veiðimaður ekki prófið er honum heimilt að endurtaka prófið tvisvar sama árið, alls þrisvar sinnum. Standist veiðimaður ekki prófið eftir þrjár tilraunir er veiðileyfi hans úthlutað að nýju en vert er að taka fram að prófdómara ber að fara með niðurstöður prófa sem trúnaðarmál.

Leiðsögumenn taka einnig skotpróf
Leiðsögumenn með hreindýraveiðum þurfa sömuleiðis að taka skotpróf áður en starfsleyfi þeirra er útgefið eða endurnýjað. Ein forsenda þess að leyfi til leiðsagnar með hreindýraveiðum fáist endurnýjað er að leiðsögumaðurinn hafi staðist verklegt skotpróf á síðastliðnum 12 mánuðum. Ekki er ætlast til að leiðsögumenn með hreindýraveiðum gerist prófdómarar hjá eigin viðskiptavinum. Eðlilegt þykir að leiðsögumaður bjóði sínum viðskiptavinum að skjóta áður en haldið er til veiða ef þeir óska þess.

Prófgjaldið
Sérstakt prófgjald er greitt fyrir hverja próftöku. Gjaldinu sem stillt er í hóf er ætlað að standa straum af kostnaði við próftökuna og stærsti hluti þess rennur til skotfélaganna sem sjá um framkvæmdina. Gjaldið liggur ekki fyrir á þessum tímapunkti, en áhersla er lögð á að halda því í lágmarki.

Horft til nágrannalandanna
Þessi nýbreytni felur í sér umtalsverðar breytingar fyrir hreindýraveiðimenn hér á landi. Með þessari framkvæmd er verið að mæta auknum þrýstingi á að veiðimenn gangist undir sambærilegar hæfniskröfur og tíðkast í nágrannalöndunum. Hvað framkvæmd prófsins varðar hefur verið horft til nágrannalandanna en víða eru til viðbótar við próf gerðar kröfur um ákveðinn lágmarksfjölda æfingaskota áður en próf er tekið. Í Noregi þurfa veiðimenn að taka 30 æfingaskot á minnst tveimur dögum áður en farið er í prófið. Tilkoma þeirrar kröfu má rekja til niðurstöðu rannsókna sem sýndu að hlutfall feilskota þar sem dýr voru særð en ekki felld var mun hærra hjá þeim sem höfðu tekið fá æfingaskot en þeirra sem höfðu tekið 30 eða fleiri.
Ekki er ætlunin að gera kröfu um æfingaskot hér á landi en veiðimenn koma til með að hafa tækifæri til æfingaskota áður en prófið er tekið. Gefnar verða út æfingaskífur sem veiðimenn geta notað til æfinga áður en í prófið er haldið.
Nánari upplýsingar um framkvæmd skotprófanna verða væntanlega sendar til veiðimanna þegar úthlutun hreindýraveiðileyfa liggur fyrir í lok febrúar.

Einar Guðmann
Sérfræðingur, Umhverfisstofnun

Tekið af: http://www.ust.is/einstaklingar/veidi/h ... eidimenn-/